Quang Việt
Khi Picasso qua đời, Bùi Xuân Phái đã viết trong cuốn sổ “nhật ký nghệ thuật” của ông:
Khi Picasso qua đời, Bùi Xuân Phái đã viết trong cuốn sổ “nhật ký nghệ thuật” của ông:
“Picasso đã sáng tác khoảng 25.000 bức tranh, để lại gia tài trị giá 5 tỷ phrăng. Đó là một cái
gương lớn về lao động nghệ thuật. Chúng ta đã làm được bao nhiêu?”
Cũng trong cuốn sổ nhật ký ấy, Bùi Xuân Phái nêu cao một
“khẩu hiệu”:
“Những họa sĩ lớn làm việc nhiều vô kể. Không thể có một họa
sĩ làm việc lơ mơ mà lại có tài năng lớn bao giờ cả”.
Bùi Xuân Phái còn viết:
“Một đời người nghệ sĩ không lấy gì làm dài lắm, phần lớn
không thọ lắm thì phải [Toulouse
- Lautrec, Modigliani]. ở Việt Nam
đời anh nghệ sĩ họa không dài, phần lớn thì giờ anh ta phải làm thì than ôi
không lấy gì làm đáng kể. Nó không dính dáng gì đến công việc sáng tác tác
phẩm. Phần đông họa sĩ Việt Nam
không có nhiều tác phẩm để lại [Tô Ngọc Vân chẳng hạn]. Đó là một điều đáng
buồn!”.
Tuy nhiên: “Phải nhận trong nghệ thuật - Bùi Xuân Phái viết
tiếp - có nhiều cái khó, rất khó. Khi mà thấy nghệ thuật dễ dãi thì chính là
anh đang đi trên con đường mòn, đang làm lại một cái gì quen thuộc, cũ rích, kém
suy nghĩ, tìm tòi, nghiên cứu...
Phải luôn luôn nâng cao mình lên, phải có nhiều vốn. Phải
đáp ứng được yêu cầu cao của xã hội. Không phải như làm cái bánh phục vụ người ăn
xong rồi tiêu đi mà người ăn cũng không cần biết là ai làm bánh. Còn nghệ thuật
thì trách nhiệm rõ hơn. Không thể thế nào xong thôi! Không thể chỉ đạt kết quả
là lấy được... tiền!
Không. Phải đặt tài năng của anh vào đó. Nếu không có tài
thì đừng háo danh háo lợi. Phải trân trọng với công việc anh làm, dù là nhỏ bé.”
Một đoạn khác, Bùi Xuân Phái viết:
“Phải trân trọng với việc anh làm dù là nhỏ bé... thí dụ như
vẽ một cái vignette chẳng hạn. Lương tâm nghề nghiệp là ở chỗ đó. Đừng làm ẩu, làm
dối. Đôi khi còn đem cái lạ, cái ‘mới’ dễ dãi ra để trộ đời! Làm như mình là
tài năng, là người đi đầu về nghệ thuật mới! Nghệ thuật hiện đại!
Không, ông bạn hỡi, ông không trộ nổi thời đại đâu! Biết bao
nhiêu người am hiểu nghệ thuật mà ít người biết tới. Không phải là những ‘ông’ đi
đặt tranh, những ‘ông’ duyệt tranh, những ‘ông’ trả tiền đều là những người am
hiểu nghệ thuật! Có thể có một hai người và đó là một cái may mắn cho người
nghệ sĩ thật sự.
Xưa nay như ta thấy, những nghệ sĩ giả, sống lại lắm tiền
hơn những nghệ sĩ thực! Đó là một điều mỉa mai!
Người nghệ sĩ sống có lý tưởng của họ. Không phải họ vẽ là
chỉ vì đồng tiền. Đừng ai nhầm là họ cũng vì tiền như ai, chẳng qua là ‘kém tài’
nên phải nghèo! Không, chính họ hơn những kẻ vì tiền ở chỗ họ nghèo. Họ không
bán nổi tranh. Kẻ có tiền chê tranh họ xấu và họ mỉm cười trước cuộc sống buôn
bán. Họ hiểu rằng đã đi vào con đường nghệ thuật thì phải thế nào rồi, thiếu
thốn, nghèo túng... còn nhiều gian khổ sóng gió hơn thế nữa.
Những con cháu, những người đời sau sẽ quý họ, sẽ nâng niu
những tác phẩm họ để lại. Ngay trong thời đại họ còn sống, vẫn có một số người
am hiểu, quý họ, bằng một thái độ kính trọng khi nhắc đến họ”...
Một đoạn khác nữa:
“Phải làm việc. Không thể ngụy biện bằng những lời nghe ‘có
vẻ’ của những tay tưởng như tài năng quyết định tất cả. Mà thật sự ông có tài không
chứ, vả lại những cái gì đi với tài năng nữa chứ. ít làm việc thì tài năng -
thì cứ cho là ông bạn có tài đi nữa, sẽ cùn đi, và lúc bấy giờ ông vẽ kém hẳn
đi. Ông muốn cầu cứu tài năng ư? Nó không đủ sức giúp ông nữa rồi!
Phải làm việc mà làm việc liên tục. Chỉ có cách đó mới giữ
được tài năng và phát triển nó lên. Không phải chỉ hiểu biết đơn thuần là làm được,
biết mà vẫn không làm nổi đấy vì có rèn luyện gì đâu. Cứ ngắm cái ông thợ mộc
giỏi kia, sao ông ấy bào dễ thế, tưởng chừng như mình cũng làm được. ấy thế thử
đưa cái bào cho mình bào xem sao?
Vấn đề nghệ thuật còn khó hơn nhiều. Chính vì thế vấn đề rèn
luyện, vấn đề làm việc đòi hỏi rất cần thiết. Không thể coi thường được”...
Về Bùi Xuân Phái, Nguyễn Tư Nghiêm nói: “Bùi Xuân Phái có
phong cách, có bản lĩnh, không được ‘rộng’, nhưng cũng có thay đổi. Nếu cứ đòi
hỏi nhiều cái khác nữa ở Phái thì không thành Phái được. Nhắc đến ‘phố cổ’, ‘chèo’
thì phải nhắc đến ai khác ngoài Bùi Xuân Phái?”...
Bùi Xuân Phái vẽ nhiều vô kể phố cổ, phong cảnh (nông thôn,
miền núi), biển, chân dung, tĩnh vật, các nhân vật sân khấu chèo. Tranh Bùi Xuân
Phái chủ yếu là sơn dầu, bột màu, khuôn khổ thậm chí thường nhỏ hơn rất nhiều
so với khổ tiêu chuẩn tối thiểu.
Với tâm trạng nặng u hoài, Bùi Xuân Phái luôn luôn lấy quá
khứ làm nguồn cảm hứng chủ đạo. Song, những bộ tranh minh họa của ông, đặc biệt
minh họa cho tuần báo “Văn Nghệ”, có thể nói, chính là những ô cửa sổ mở vô
cùng đẹp đẽ và tràn trề lạc quan nhìn ra cuộc sống thực tại.
Với Nguyễn Sáng, như chính ông nói: “Vẽ là thở”. Nguyễn Sáng đã từng vẽ rất nhiều, vẽ tranh to, phác thảo bằng phấn, thậm chí hàng chục bức trên cùng một mặt nền, trên sàn nhà, có bức rất đẹp nhưng không thực hiện hết được.
Trên thực tế, Nguyễn Sáng đã vượt qua cái eo hẹp của hoàn cảnh, của phương tiện, của số phận bằng một sự sáng suốt lạ thường.
Giản lược giỏi bất cứ gì và không bị sa vào những vấn đề nan giải của kỹ thuật, nghệ thuật Nguyễn Sáng đã đạt tới những đỉnh cao của sự thanh thản, mà ở đó, ông đã hòa giải được một cách hoàn hảo cả hai truyền thống, hai tâm tính hội họa phương Đông và phương Tây.
Các bộ tranh “Kiều”, “Gióng”, “Múa cổ” và đặc biệt “Con giống” đã đưa Nguyễn Tư Nghiêm trở thành nhà cách tân nghệ thuật số 1 của Việt Nam, đồng thời cũng đã đưa ông trở thành một trong những nghệ sĩ sáng tạo có sản lượng lớn nhất trong vòng 50 năm trở lại đây.
Với Nguyễn Sáng, như chính ông nói: “Vẽ là thở”. Nguyễn Sáng đã từng vẽ rất nhiều, vẽ tranh to, phác thảo bằng phấn, thậm chí hàng chục bức trên cùng một mặt nền, trên sàn nhà, có bức rất đẹp nhưng không thực hiện hết được.
Trên thực tế, Nguyễn Sáng đã vượt qua cái eo hẹp của hoàn cảnh, của phương tiện, của số phận bằng một sự sáng suốt lạ thường.
Giản lược giỏi bất cứ gì và không bị sa vào những vấn đề nan giải của kỹ thuật, nghệ thuật Nguyễn Sáng đã đạt tới những đỉnh cao của sự thanh thản, mà ở đó, ông đã hòa giải được một cách hoàn hảo cả hai truyền thống, hai tâm tính hội họa phương Đông và phương Tây.
Các bộ tranh “Kiều”, “Gióng”, “Múa cổ” và đặc biệt “Con giống” đã đưa Nguyễn Tư Nghiêm trở thành nhà cách tân nghệ thuật số 1 của Việt Nam, đồng thời cũng đã đưa ông trở thành một trong những nghệ sĩ sáng tạo có sản lượng lớn nhất trong vòng 50 năm trở lại đây.
Một số danh họa và số lượng tác phẩm để lại:
- Rembrandt 650 tranh sơn dầu, 300 khắc axít, 2.000 hình họa
- Toulouse-Lautrec 737 sơn dầu, 275 thuốc nước, 4.790 hình họa, in đá và ký họa
- Van Gogh: 817 sơn dầu
- Rubens: 2.500
- Corot: 4.000
- Renoir: 6.000
- Picasso: 13.500 tranh tấm (tableaux) và hình họa, 100.000 in đá và khắc, 34.000 minh họa, 300 điêu khắc và gốm.
- Trần Văn Cẩn: 25 sơn dầu, 11 sơn mài, 17 lụa, 8 khắc gỗ, 6 tranh cổ động, 112 ký họa - nghiên cứu - phác thảo.
-------------
