Mỹ thuật Hải Phòng: Nguyễn Văn Trường

Nguyễn Văn Trường

Toàn bộ cuộc đời và tác phẩm của nghệ nhân họa sĩ Nguyễn Văn Trường luôn luôn dành cho đất nước và đặc biệt dành cho Hải Phòng. Các tác phẩm nghệ thuật của ông gần như một pho lịch sử bằng hội họa của Hải Phòng và có một vị trí xứng đáng trong lĩnh vực nghệ thuật.

Họa sĩ Nguyễn Văn Trường
(1918 - 1993)

Sinh năm 1918, ông vốn có năng khiếu rất sớm về hội họa, lại được họa sỹ Mạnh Quỳnh, khi ấy là sinh viên trường Mỹ thuật Đông Dương dìu dắt, Nguyễn Văn Trường chỉ qua dự bị một năm rồi được nhận thẳng vào trường theo học khoa Mỹ nghệ Sơn mài, trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương.

Ông tốt nghiệp vừa lúc cách mạng tháng Tám thành công và tiếp đến 9 năm kháng chiến chống Pháp, Nguyễn Văn Trường hăm hở tham gia phục vụ công cuộc đánh Pháp, từ đào đường, đắp ụ đến kẻ khẩu hiệu, vẽ tranh tường. Cảnh quan và không khí náo nức của một vùng quê xứ Đông gắn bó với họa sĩ Nguyễn Văn Trường thật sâu đậm. Sau này, trong sáng tác của mình, cảnh làng quê dịu ngọt, những cánh cò chớp sáng... được họa sĩ thể hiện thật đầm ấm, tha thiết. Rồi những hình ảnh đàn trâu gặm cỏ triền đê, những thôn nữ mê mải cấy trong chiều đông lạnh; phiên chợ Bơ nhộn nhịp. Cùng phong cảnh mây trời, sông nước, núi non và những cánh thuyền ẩn hiện, Nguyễn Văn Trường hầu như gắn bó với cảnh quản thôn dã qua các tác phẩm sơn khắc của mình.

Nguyễn Văn Trường - Nhà máy đóng tàu - Sơn khắc - 1994
(Sưu tập của ông Dương Hoàng Nam)

Nguyễn Văn Trường - Cầu Thượng Lý - Sơn khắc (90cm x 120cm)

Năm 1955, Hải Phòng giải phóng, nghệ nhân họa sĩ Nguyễn Văn Trường về với đất Cảng. Nhiều đồng nghiệp đều coi thời điểm này là bước chuyển mình đánh dấu sự gắn bó với một vùng đất mới của nghệ sĩ. Hàng loạt những tác phẩm hội họa: Trên bến cảng, Lấn biển, Lê Chân, Trận Bạch Đằng giang, Hải Phòng chống Mỹ, Tam Bạc, Bác Hồ thăm đảo Cát Hải... đều lấy đề tài từ mảnh đất Hải Phòng.

Nguyễn Văn Trường - Cảng Hải Phòng - Sơn mài (293cm x 76cm), 1960 - 1963
(Sưu tập của Bảo Tàng Mỹ thuật Việt Nam)

Trong quá trình sáng tác, nghệ nhân họa sĩ Nguyễn Văn Trường từng để lại hai dấu ấn khá đậm nét về một vùng quê xứ Đông và vùng đất Cảng. Mỗi tác phẩm dựng nên, ông đã huy động tất cả những hiểu biết, xúc cảm của mình về sử học, dân tộc học, do vậy mà mỗi công trình có một sức sống riêng. Trong bức khắc họa 'Lê Chân' gợi lại không khí thời kỳ nữ tướng Lê Chân về trang An Biên gây dựng cơ đồ... Bằng sự nghiêm túc công phu trong quá trình nghiên cứu trang, sắc phục, người xem có thể chấp nhận ở tác phẩm này một giá trị chân - thiện - mĩ. Cũng vậy, trong các mảng đề tài về lịch sử, khó thấy sự xáo trộn về sắc phục cũng như dáng dấp con người. Trong bức tranh 'Mừng hội non sông' sáng tác về ngày bầu cử Quốc hội chung của cả nước tại Hải Phòng, ngày 25/4/1976, ta bắt gặp sự tinh tế, sâu sắc của họa sĩ: nào là những cô gái vùng Thủy Nguyên đến với ngày hội; nào là những trai thanh, nữ tú của Hải Phòng... tất thảy đều có những nét riêng biệt.