Mỹ thuật Hải Phòng: TAM BẠC... HỒN CỦA PHỐ, HỒN CỦA DÒNG SÔNG

TAM BẠC... HỒN CỦA PHỐ, HỒN CỦA DÒNG SÔNG

Cuong Quach

(Bài viết từ Facebook của Cuong Quach)

Đặng Tiến
Chiều Tam Bạc - Sơn dầu (100x160cm) 2020

Một đoạn sông dài có 11 km bắt đầu từ thôn Trạm Bạc của huyện An Dương, chảy đến Hạ Lý nối với nhánh sông đào rồi đổ vào Sông Cấm có tên là Tam Bạc mà sao lại có thể để lại nhiều ấn tượng, nhiều dư âm, nhiều kỷ niệm... và thật nhiều nỗi nhớ cho người ở lại, người ra đi hay những người con xa quê Hải Phòng đến vậy...?

Phải chăng "Quê hương, ai cũng có một dòng sông bên nhà... con sông quê gắn bó với tuổi thơ đời tôi... con sông tôi tắm mát, con sông tôi đã hát... con sông cho tôi một tình yêu thiết tha đôi bờ!"

Cả một đoạn phố chạy ven theo bờ con sông ấy, trong khu vực nội thành đã từ lâu được gọi là phố Tam bạc. Khi xưa trên bến dưới thuyền, bán buôn sầm uất. Từng đoàn thuyền buôn đỗ bến, những cánh buồm nâu xếp lại khi đổ hàng, thấp thoáng xa xa khi rời bến là cả một trời nhung nhớ của những con người có máu lãng du....

Phố của chợ, nên tấp nập bán buôn nhưng cũng xô bồ đủ hạng người cả thương gia lẫn cùng đinh bốc vác, cả đĩ điếm lẫn giang hồ nên mới có Bỉ vỏ hay tuyệt của Nguyên Hồng với những phận gái điếm ma cô lừng danh một thuở...

Phố thị sầm uất nên mới có kiểu nhà xây cao thấp, lô xô khác nhau, các cửa hàng cửa hiệu của Hoa kiều, Ấn kiều....dọc ven sông tạo nên một phố Tam bạc đặc trưng bên bến sông không hề giống với bất cứ một phố thị nào khác... một dấu ấn riêng của Tam Bạc phố bên sông.

Phố của thợ thuyền, phu khuân vác rầm rập bê hàng lên, khuân hàng xuống... rồi đóng, rồi cưa xẻ, rồi hàn, rồi máy nổ, mùi xăng dầu, mùi mồ hôi lẫn trong tiếng ầm ì của máy hoà trong tiếng còi tầm bên Hạ lý khi tan ca... là một đặc trưng không thể thiếu của phố thợ Tam Bạc, nó đã hiện lên hình hài của phố, trong những con chữ của ngòi bút Nguyễn Quang Thân.

Nhưng Tam Bạc không chỉ có chợ, có phố thị, có phố thợ... Cái mà Tam Bạc để lại ấn tượng nhất cho nhiều người đến và đi chính là con sông này, là bến sông này. Là sự náo động trên mặt nước khi ánh bình minh nhuộm đỏ dòng sông, là thấp thoáng những cánh buồm nâu trên những con thuyền khi chiều xuống lại xếp gọn mình đỗ bên những mố cầu bê tông đã cũ... Là ánh trăng như dát bạc xuống mặt nước lấp lánh trong đêm, hay dán những mảng sáng mờ lên những mái ngói, mái tôn lô nhô, cao thấp dọc ven hai bờ Tam Bạc và Hạ Lý...

Nhộn nhịp như vậy, xô bồ như vậy, sầm uất như vậy và cũng đẹp như vậy nên Tam Bạc đã làm động lòng bao nhà văn, nhà thơ, nhạc sĩ , họạ sĩ đa tài....họ đến, họ đi hay họ ở lại thì Tam Bạc vẫn để lại trong tâm hồn nghệ sĩ của họ những cảm xúc không thể phai mờ...

Hôm nay dưới bến xuôi đò

Thương nhau qua cửa tò vò nhìn nhau

Em đi đấy, em về đâu

Cánh buồm nâu, cánh buồm nâu... cánh buồm!

Thi sĩ Nguyễn Bính đã thốt lên như vậy trước những cánh buồm nâu xa dần....xa dần khi xưa. Ngay cả nhà thơ Lưu Quang Vũ đã từng viết:

“Trăng đã lên đêm lả về sau

Anh đi bên dòng Tam Bạc

Thủy triều lên thao thức

Con sóng giống như cuộc đời anh”

(“Viết cho em từ cửa biển” - Lưu Quang Vũ).

Trong văn thơ là vậy, trong hội hoạ thì sao? Hầu như các hoạ sỹ Hải phòng đều đã từng vẽ về Tam Bạc, nhiều danh hoạ của Việt nam cũng đã từng vẽ về Tam Bạc... và có nhiều tác phẩm về Tam bạc đẹp và Tam Bạc đầy chất thơ.

Đặng Tiến
Nắng sớm Tam Bạc - Sơn dầu (130x260cm) 2020

Là một hoạ sỹ sinh ra ,lớn lên và trưởng thành tại Hải Phòng, Đặng Tiến đương nhiên cũng vẽ Tam Bạc, anh vẽ Tam Bạc bằng cái chất trữ tình và trầm tĩnh của riêng anh, bằng màu sắc dịu trầm, nhẹ nhàng, đượm vẻ lãng mạn và tĩnh tại như tâm hồn anh vậy. Nhưng ẩn sau cái dịu trầm, nhẹ nhàng và tĩnh tại ấy, thấp thoáng một Tam Bạc cũng xù xì, cũng ầm ào và gai góc như nó vốn có tự xưa...

Đặng Tiến
Tam Bạc ngày con nước - Sơn dầu (80x120cm) 2019

Đặng Tiến vẽ Tam Bạc với mọi sắc độ gam màu, với nhiều khoảnh khắc thời gian và mọi cung độ cảm xúc về không gian... Anh vẽ Tam Bạc lúc bình minh, Tam Bạc khi chiều buông, Tam Bạc mùa đông, Tam Bạc đỏ của những trưa nắng gắt....và dịu dàng như là Tam Bạc đêm trăng...!

Đặng Tiến
Một góc Tam Bạc - Sơn dầu (80cm x 100cm) - 2015

Những bức Tam Bạc của Đặng Tiến đều đầy cảm xúc, đều man mác buồn dù cho sắc độ có gắt như Tam Bạc đỏ... hay vàng nâu trầm buồn như Tam Bạc chiều hay là bàng bạc dịu êm như Tam Bạc đêm trăng...Đó chính là cá tính sáng tạo hay tài năng nghệ sĩ cũng vậy, chính điều đó đã quyết định để nghệ sĩ cho ra đời những tác phẩm đẹp và nhiều cá tính sáng tạo như chính con người của anh vậy... một hoạ sĩ mang nặng hồn của phố, hồn của sông....hồn Tam Bạc.

Một vài cảm xúc, hồi ức đẹp về một Tam Bạc xưa nay đã thành dĩ vãng... Thế gian biến cải, vũng lên đồi... nên giờ đây đứng trên phố mới Tam Bạc mà ngẩn ngơ tiếc một dòng sông, tiếc một con phố thị lô xô, thấp thoáng bên những cánh buồm...

TAM BẠC, hồn ơi ngươi ở đâu....?